Türkler tarafından kabul edilmiş olan en eski inanç sisteminin adı Gök Tanrı inancıdır. Bu inancın kökenleri Hunlara kadar dayanmaktadır. Bu inancı benimseyen Türkler tek tanrılarının Gök Tanrı olduğunu kabul etmiştir. Bu bilgi Orhun Kitabeleri’nde açıkça yer almaktadır. Bu inanç sisteminde en önemli ibadet dua olmuştur. Ayrıca bu inançta kurban kesmek adeti de görülmüştür.

Gök Tengri’nin Özellikleri Nelerdir?

Türkler tarafından kabul edilen Gök Tanrı inancında tanrılarının adı Gök Tengri kabul edilmiştir. Bu inanca göre Gök Tengri’nin göklerde yer almaktadır ve ölümsüzdür. Tam iktidar sahibi olan Gök Tanrı’dır ve ondan üstün bir güç yoktur.

Ayrıca her şeyi bildiği ve gözlemlediği kabul edilmiştir. Gök Tengri Türklerin başındaki Hakan’lara yönetme yetkisini vermektedir. Bu yetkiye de kut anlayışı denilmiştir. İnanca göre Gök Tengri günlük olaylara müdahale etmeyen ve vahiy de göndermeyen bir varlıktır. Ancak Tanrı’dan savaş olaylarında yardım istenilir ve savaş kazanılırsa Tanrı’nın sayesinde olmuş olduğu kabul edilmiştir.

Göğe kaldırma anlayışını benimseyen Türkler tarafından Tanrı’nın yücelttiği kişiye göğe kaldırdığına inanılmıştır. Tanrının varlıkları yarattığı gibi ölümlerinin de onun isteğiyle olduğuna inanılmıştır.

Gök Tengri’nin oğlu Kayra Han‘dır. Bazı kaynaklar iyi ruh olarak adlandırılan Ülgen’in Gök Tengri’nin oğlu olduğu da kabul edilmiştir ve ilerleyen dönemlerde tanrının o olduğu da kabul edilmiştir.

Bazı kaynaklarda ise Ülgen’nin başka bir tanrı olan Kayra Han’ın oğlu olduğu düşünülmüştür. Diğer yandan Ülgen’in Şamanizm’in benimsendiği dönemlerde ortaya çıkan çok tanrılı inançların tanrısı olduğu bilgileri de bulunmaktadır.

Gök Tanrı İnancının (Tengricilik) Esasları ve Özellikleri Nelerdir?

Türklerin en eski inancı olan Gök Tanrı inancında doğada bulunan varlıklar kutsal kabul edilmiştir. Bu varlıkların Gök Tengri tarafından verilen nimetler olduğu düşünülmüştür. Ancak bu varlıklara tapılmamıştır. Gök Tanrı inancında ahiret anlayışı vardır. Kişilerin dünyada yaşadıkları gibi ahirette de yaşayacaklarına inanmışlardır.

Bu sebeple Türkler ölülerini eşyalarıyla gömmüşlerdir. Ölen kişilerin mezarlarının rahatsız edilmemesi gerektiği düşüncesini benimsemişlerdir. Bu sebeple de mezarların açılması ve talan edilmesi gibi durumlarda savaşmışlardır.

Türklerin ilk inançları olan Gök Tanrı inancında ruhun ölümsüz olduğu anlayışı vardır. Bu sebeple de iyilerin uçmaka kötülerin de tamuya gideceğine inanmışlardır. Bunun dışında töre inancı da olan Türkler Tanrı’nın nimeti olduğuna inandıkları tabiata ve de töreye uydukları sürece Gök Tengri’nin kendilerinden razı olacağına inanmışlardır. Bu inançta Gök Tanrı ile insan arasına hiçbir gücün giremeyeceğini kabul etmişlerdir.

Ayrıca Tanrı’nın nimetlerinin doğa olmasından dolayı bu dinin kitabının da bizzat doğanın kendisi olduğuna inanmışlardır. Bu özelliklere bakıldığında eski Türklerde de tek tanrılı inancın benimsendiği ve günümüzdeki inançla az da olsa benzerlik gösterdiği görülmektedir.