Tanrı Kayra Han

  Tanrı

Kayra Han’dan Türk ve Altay mitolojisinde yaratıcı ve baş tanrı olarak bahsedilir. Farklı isimlerle anılmaktadır. Bunlar Kayır Han, Kayırkan gibidir. Oğuzlarda ise Krayir olarak bilinir. Altay, Tuva, Yakut ve Hakas mitolojilerinde Kayra Han’a sıklıkla rastlanır. Babası ilk tanrı olan Gök Tengri’dir. Annesi yoktur. Gök Tengri dışında herşeyi Kayra Han’ın yarattığına inanılır.

Kayra Han’ın dört tane oğlu bulunmaktadır. Bunlar Ülgen, Yer Tengri, Kızagan ve Mergen’dir. Kayra Han’ın oğulları onun özelliklerini temsil eder. Ülgen merhametini ve iyiliğini, Mergen bilgelik ve aklını, Kızagan intikam ve öfkesini temsil etmektedir.

Kayra Han göğün 17. katında oturmaktadır. Onu ilk tanrı olan Gök Tengri yaratmıştır. Kayra Han Gök Tengri hariç bütün herşeyi ve tüm tanrıları yaratmıştır. O Gök Tengri’den sonra gelir ve tanrıların en büyüğüdür. Onun dışındaki tanrılar onun emirlerini yerine getirmek için görevlendirilir. Aslında diğer tanrılar Kayra Han ile kıyaslandığında birer melek görevi görmektedir. Fakat İslam öncesi Türk kültüründe melek kavramı olmadığı için onlarda tanrı olarak bilinir.

Altaylıların yaratılış efsanesinde Kayra Han dünyanın yaratıcısıdır. Bu efsanede Kayra Han diğer bir tanrı Erlik Han‘ı cezalandırır. Erlik Han’a ceza olarak yeraltı tanrısı olma görevini verir.

Kayra Han yaz aylarını gökyüzünde, kış aylarını yeryüzünde geçirmektedir. Farklı renklerde yıldırımlar çaktırır. Kayra Han’ın yıldırımının çarptığı kişinin şaman olduğuna inanılır.

Kayra ismi kay kökünden türetilmiştir. Kayra kelimesi lütuf, iyilik, ihsan anlamına gelir. Kayırmak kelimesiyle aynı kökten gelir. Kayırmak yada kayramak himaye etmek, lütfetmek anlamlarında kullanılır.

Yorum yaz