İskandinav mitolojisinde dünyaların güvenli olmaları için yorgunluk nedir bilmeden savaşan çok önemli bir tanrıdır Thor. Tanrıyla yorgunluk kelimesini yan yana kullanmak her ne kadar kulağa tuhaf gelse de İskandinav mitlerindeki tanrılar, insanüstü yeteneklerinin yanı sıra gayet insani özelliklere sahiptirler. Bu özelliklerin en önemlisi ise ölümlü olmalarıdır mesela. Tanrı ölür mü? İskandinav tanrısıysa ölür.

İskandinavların baş tanrısı olan Odin ile Jorn’un (Jord:Earth) oğlu olan Thor’un annesinin Odin’nin diğer eşi Frigg olduğu söylense de, Jorn’un anne olduğunu söyleyen kaynaklar daha fazladır.

Thor’un da altın saçlı Sif’den olma iki oğlu Magni ve Modi ve Jornesaxa’dan olma Thrud adında bir kızı vardır. Asgard ve Midgard hayrına savaşmadığı zamanlarda ailesiyle birlikte Bilsnirkir adındaki 640 odalı sarayda mutlu mesut bir yaşam sürmektedirler.

Thor’un içinde yer aldığı hikayelerin büyük çoğunluğunu, Loki’inin yarattığı dertlere çare olduğu, insanlığa ve tanrılara tehdit oluşturan buz devlerine karşı kahramanca savaştığı ya da gaza gelip garip iddialara girdiği hikayeler oluşturur. Genelde Loki’nin üstün zeka örneği planlarını Thor kaba kuvvet ile alt eder. Bu arada Loki’nin Thor’un kardeşi olduğu yönünde, karşı karşıya olmalarını daha da dramatize etmeye çalışan bilgiler tamamen asılsızdır. Loki direkt devler soyundan gelmektedir.

Thor ile özdeşleşen ve özellikle savaş betimlemelerinde beraberinde yer alan 3 önemli ekipman bulunmaktadır. Bunların en başında İskandinav mitolojisinin belki de en ünlü gereci (gereç diyorum çünkü bir sürü işe yarıyor) çekiç Mjöllnir’dir.

Mjöllnir’in ilk özelliği sadece Thor tarafından kaldırılabiliyor olması. (Bazı kaynaklarda Odin’in de Mjöllnir’i kaldırabildiği geçer.) Diğer yandan böyle kesin bir bilgi varken dev Thyrm’in fidye için Mjöllnir’i kaçırmış olduğu bir hikayenin olması da bir çelişki tabii. Neyse… Benim nazarımda sadece Thor’un yapabileceği bir iş Mjöllnir’i elinde tutmak.

Savaşta en çok işe yarayan özelliklerden biri ise, Thor fırlattıktan sonra çekicin ona geri dönüyor olması. Bunun yanında havada sallayarak yıldırımları ve fırtınayı da kontrol etme özelliği Mjöllnir sayesinde Thor’un hanesinde yazan artı bir yetenek. Ayrıca savaşta kullanmasının yanı sıra Thor, eşyaları ve evlilikleri kutsamak için de çekicini kullanmaktadır.

Mjöllnir’in yapımı ise uzun bir hikayenin içinde yer alıyor. Bu hikayenin çekiçle alakalı olan kısmı ise şöyle; Tabii ki yine Loki’in başının altından çıkan bir iddianın son adımında metal işçiliğinde inanılmaz yetenekli olan cüce Eitri ve kardeşi Brokkr (ki bu kardeşler Sif’in altın saçlarını yaparlar ve altın saçlı olarak anılmasına sebeptirler) ocağa bir metal parcası koyarlar. Eitri kardeşine kendisi dur diyene kadar ateşi kuvvetlendirmeye devam etmesini söyler ve yanından ayrılır. Bu arada elbette Loki boş durmaz bir sineğe dönüşerek Brokkr’in göz kapağını ısırır. Gözündeki kanı silmek için işi yarıda kesen Brokkr’ı gören Eitri her şey mahvolduğu ve canlarından olacakları endişesiyle ocağa bakar. İşlem yarıda kesildiği için sapı kısa bir çekiç çıkmıştır ortaya. İlginçtir bu haliye çekiç, hedefini asla şaşmayan, atıldığında sahibine geri dönen, küçüklüğünden dolayı rahat taşınıp, saklanabilen muhteşem bir silaha dönüşmüştür. Böylelikle Thor ve Mjöllnir birlikteliği başlamış olur.

Çekicinin yanı sıra Thor’un eşsiz gücüne güç katan, Megingjard adlı “güç kemeri” olarak anılan altından yapılmış bir de kemeri vardır. Kemeri taktığında, Thor’un gücü ve yenilmezliği kat kat artmaktadır.

Üçüncü ve kemer gibi hakkında çok da ayrıntı olmayan ekipman ise “demir eldiven” Jarngreipr. Mjöllnir’i tutmak için ihtiyaç olarak anlatılan eldiven olmaksızın çekiç işlevsiz olduğundan aslına bakıldığında en önemli parça eldivendir. Bu eldiven ile Thor’un savaş aksesuarları da tamamlanmış oluyor.

Tüm enerjinizi birilerini dövmeye harcamanız gerekiyorsa, tanrı da olsanız yolculuk yapmak için bir araca ihtiyaç duyarsınız. Diğer bilinen mitler ve tanrıların aksine devasa ya da yanar dönerli büyük hayvanlar ile yolculuk yapmak yerine, Thor, konuya daha minimalist yaklaşıp iki keçinin çektiği bir arabayı tercih etmiş. Tanngniost (Diş Çatırdatan) ve Tanngrisnir (Diş Gıcırdatan) adlı iki keçinin çektiği araba ile yerde ve gökte hızlıca yolculuk yapıp yardıma ihtiyaç duyanların yardım çağrılarına cevap olabiliyor. Diğer yandan keçiler sadece araba çekme işine yaramıyorlar. Herhangi bir açlık durumunda Thor keçileri kesip ihtiyacı olanlar ile onları yiyor. Daha sonra çok iyi bir şekilde yüzülen derilerinin içine eksiksiz ve zarar görmemiş kemikleri koyarak Mjöllnir aracılığı ile onları tekrar hayata döndürüyor. Hatta bir hikayeye göre yemeğin cazibesine kapılıp kemiklerden birine biraz zarar vererek yiyen biri yüzünden keçilerden biri hayata döndüğünde topallar olmuş.

Maceralarının arasında bir sürü favorim olmasına rağmen, Ragnarök ile bağlantısından dolayı paylaşmak için tercih ettiğim maceraya geçeyim. Thor, sırf tanrılar daha çok bira mayalayabilsin diye dev Hymir’in görkemli kazanını çalmak ister ve devin evine konuk olur. Ertesi sabah, Hymir balığa çıkmaya hazırlanmaktadır. Thor da ona eşlik etmek ister. “Gelme- gelcem” inatlaşması sonunda, Hymir, gelmek istiyorsa kendi yemini kendi bulması gerektiğini söyler. Thor da devin öküz sürüsü içindeki en besili olanın kafasını kesip tekneye götürür. Olanca güçleriyle küreğe asılan ikili kısa bir süre sonra bolca kalkan balığı yakalayabilecekleri bir yere varırlar. Fakat Thor daha fazla açılmak ister ve kürek çekmeye devam eder. Hymir ise daha fazla kürek çekmemesini daha fazla açılırlarsa Dünya Yılanı Jörmungandr ile karşılabileceklerini söyler. Biraz daha kürek çeken Thor daha sonra büyük bir olta ve dev bir iğne çıkararak öküzün kafasını iğneye takıp suya atar. Jörmungandr yemi yutarken iğne ağzına takılır ve olta ipini çeker. İpin çekilmesi ile küpeşteye çarpan Thor sinirlenir ve cevaben ipe öyle sert asılır ki, ayakları teknenin altını delip denizin tabanına saplanır. Daha sonra yılanı küpeşteye kadar çeklemeyi başarır ve zehir saçan yılan ile göz göze gelirler. Thor tam çekicini yılanın başına indireceği sırada, dehşete kapılan Hymir oltanın ipini keser ve yılan kaçar.

Bu hikayede önemli olan nokta Jörmungandr’ın Thor’un elinden kurtulmuş olmasıdır. Neden bu hikayeden sağ kurtulduğundan ve esas dövüşten bahsetmeden önce Ragnarök’ten bahsetmek gerekir. İskandinav mitlerinde küçük maceralar hariç tanrıların içinde bulundukları çaba hep Ragnarök’e hazırlıktır aslında. Hikaye örgüsü hep Ragnarök’e çıkar. Ragnarök iskandinav mitolojisindeki kıyamettir. Ve bu kıyamette daha önceden hiç görülmemiş büyüklükte bir savaş olacaktır. Başta tanrılar olmak üzere çoğu canlı bu savaşa katılacak ve büyük kıyım olacaktır. Bu savaşta iyileri komuta eden Odin’in ordusunda yer almak insanlık için en büyük onur olarak görülür ve bu da İskandinav halkının ölüm sonrası inancına yansımıştır. İyi bir savaşçı olup tanrıların isteğine uygun bir yaşam sürdüyseniz ölüm bir son değildir. Valkyrja (valkür) ‘ler sizi alıp Odin’in büyük salonu Valhalla’ya götürürler ve böylelikle Ragnarök’de Odin’in askeri olarak savaşma onuruna kavuşabilirsiniz. Bu sayede İskandinav savaşçılar düşmanla hiç bir temastan kaçınmaz, savaşta ölüm korkusu duymazlar. Kıyamet savaşındaki diğer tarafta başı çekenler ise Loki’nin dev Angrboda’dan olma üç çocuğu olan Hel, Fenrir ve dünya yılanı jörmungandr’dır. Tekrar Thor tarafına dönersek Ragnarök’te Thor’un payına düşen dünya yılanı jörmungandr’dır. Bu efsanevi dövüşte Thor sonunda ölümcül darbeyi vurur; fakat ölmeden önce kuyruğu ile Thor’a vuran jörmungandr, O’nun zehirlenip ölmesine sebep olur. Çıkılan balıkta, Hymir’in kestiği ip Ragnarök’te Thor’un yaşamına mal olur.

Günlük yaşantıda en çok adı geçen ve sığınılan tanrı Thor’dur. Baş sıkıştığında sürekli yardıma koşup, son anda canavarlara ortalığı dar etmesinin yanı sıra, popüler olmasının en önemli sebeplerinden biri de; babası Odin’in aksine Thor insan kurban istememektedir. Arkeoljik bulgularda Odin’e sesleniş yerine, çoğunlukla “Thor bu runleri kutsasın”, “ Thor bu abideleri kutsasın” yakarışlarına rastlanmıştır. Mjöllnir’in de kullanılan aksesuarlar arasında önemli bir yeri vardır.

Thor’un en çok bilinen ve modern çağa da yansıyan etkisi, Perşembe gününe de ismini vermesi yani; Thursday’in Thor’s Day’den geliyor olmasıdır.

Bunun dışında bir çok alanda ilham kaynağı olmuş, adına gruplar kurulmuş, şarkılar yapılmış, kitaplar yazılmış, filmler çekilmiştir.

Son olarak küçük hikayesi ile Thor’dan gelen adı hala yaşayan İzlanda’daki bir yerden bahsedeyim. Thor’un dostu olan Thorolf, ülkesinde yaşanan buhran ve kral baskısı sebebiyle ne yapması gerektiğini Thor’a danışır ve Thor’un öğütü üzerine İzlanda’ya gider. İzlanda açıklarında ayrıldığı evinden getirdiği payandaları denize attırır. Payandaların birinin üzerinde Thor yazmaktadır. Bu payandanın denize vurduğu yere yerleşmeye karar verir ve buraya yerleşim kurulur. İzlanda’nın batısındaki bu yer hala Thorsnes olarak adlandırılmaktadır.